Om zowel de vader als de moeder van een kind onder de acht jaar de mogelijkheid te bieden ouderschapstaken te combineren met werk heeft de wetgever de mogelijkheid van het opnemen van ouderschapsverlof in de wet opgenomen. Met welke rechten en plichten moet u rekening houden?

Aanvraag

• Twee maanden voor de beoogde ingangsdatum van het ouderschapsverlof moet de werknemer schriftelijk aan de werkgever melden dat hij ouderschapsverlof wil opnemen. In dit verzoek moet de werknemer aangeven om welke periode het gaat en hoe hij het verlof wenst op te nemen.
• Als de werkgever bezwaar heeft tegen de door de werknemer voorgestelde regeling, dan zal hij dat uiterlijk vier weken voor de beoogde ingangsdatum kenbaar moeten maken. Doet de werkgever dit niet dan gaat de regeling zoals door de werknemer voorgesteld gelden.
• De werkgever mag vanwege een zwaarwegend bedrijfsbelang een (van de standaardregeling afwijkend) verzoek van de werknemer om ouderschapsverlof op te nemen, afwijzen.
• De volgende omstandigheden leveren in ieder geval geen zwaarwegend bedrijfsbelang op:
  o er is geen goede vervanging op de dag van het ouderschapsverlof.
  o vervanging kost te veel geld.
  o projecten komen stil te liggen.
  o er geldt op grond van afspraken met de ondernemingsraad een bepaalde minimum werkweek.
• Als de werknemer het ingegane ouderschapsverlof wegens onvoorziene omstandigheden niet verder wenst voort te zetten dan vervalt het recht op het resterende deel van het ouderschapsverlof, zie echter de uitzondering op grond van zwangerschaps-, bevallings- en adoptieverlof.
• Er geldt een opzegverbod wegens het nemen van ouderschapsverlof (artikel 7:670 lid 7 BW). Het opzegverbod geldt alleen met betrekking tot de aanvraag van het verlof. Tijdens het ouderschapsverlof mag de arbeidsovereenkomst bijvoorbeeld wel op grond van bedrijfseconomische redenen worden opgezegd.

Duur en spreiding

• Standaard heeft iedere ouder, de helft van de werktijd verspreid over twaalf maanden, eenmaal recht op 26 weken ouderschapsverlof voor elk kind onder de 8 jaar.
• Werkgever en werknemer kunnen wat betreft de spreiding van het verlof afwijkende afspraken maken, waarbij de duur - 26 weken, de helft van de arbeidsduur - gelijk blijft. Werkgever en werknemer kunnen bijvoorbeeld afspreken dat:
  o 26 weken (een half jaar) volledig verlof wordt opgenomen.
  o het verlof wordt verspreid over meer dan twaalf maanden; bijvoorbeeld ¼ van de werktijd over een periode van twee jaar.
  o het verlof wordt opgesplitst in (maximaal zes) gedeelten (bijvoorbeeld 6 maal 2 maanden voor de helft van de werktijd of 3 maal 2 maanden volledig).

Rechten en plichten

• Een werknemer die nog geen jaar in dienst is bij zijn werkgever kan geen ouderschapsverlof opnemen. Zodra hij langer dan een jaar in dienst is, kan hij het ouderschapsverlof alsnog opnemen.
• Het ouderschapsverlof is een wettelijk recht, een werkgever mag het dus niet weigeren.
• Werknemers mogen het verlof opnemen tot het moment dat het kind 8 jaar wordt.
• Ouderschapsverlof geldt voor eigen kinderen, adoptiekinderen, pleegkinderen en stiefkinderen. De kinderen moeten bij de werknemer inwonen.
• Ouderschapsverlof wordt per kind gegeven.
• Beide ouders hebben recht op ouderschapsverlof.
• Ouderschapsverlof is, uitzonderingen in cao of arbeidsovereenkomst daargelaten, onbetaald.
• Na de periode van ouderschapsverlof heeft de werknemer weer recht op zijn volledige arbeidsduur per week.

Opbouw pensioenpremie en vakantie- en ATV-dagen

• De werkgever hoeft in principe geen pensioenpremie af te dragen voor de uren waarin niet wordt gewerkt. In sommige pensioenregelingen kan een regeling voor ouderschapsverlof opgenomen zijn. Het is verstandig om de pensioenregeling daarop na te slaan.
• De werknemer bouwt tijdens het ouderschapsverlof geen vakantiedagen op. Als de werknemer er voor kiest om het ouderschapsverlof niet voltijds op te nemen, dan bouwt hij alleen vakantiedagen op over de uren die hij werkt. Het ouderschapsverlof mag niet op de opgebouwde vakantiedagen worden ingehouden.
• Regels omtrent ATV-dagen zijn vaak opgenomen in een toepasselijke collectieve arbeidsovereenkomst (cao). Of ATV-dagen tijdens ouderschapsverlof worden opgebouwd, hangt daarom meestal af van regels die daarover in de toepasselijke cao zijn terug te vinden. Werkgever en werknemer kunnen ook samen (aanvullende) afspraken maken over ATV-dagen. Als in de cao, arbeidsvoorwaardenregeling of arbeidsovereenkomst geen regeling staat die antwoord geeft op de vraag of ATV-dagen tijdens ouderschapsverlof worden opgebouwd, dan zal logischerwijs moeten worden aangesloten bij de regeling van vakantiedagen tijdens ouderschapsverlof.

Ouderschapsverlofkorting en verklaring

• Ouderschapsverlofkorting is een aanvullende heffingskorting waar de werknemer op zijn aangifte inkomstenbelasting aanspraak op kan maken.
• Ouderschapsverlofkorting geldt alleen als het belastbare loon van de werknemer (het loon inclusief de uitkeringen uit de levensloopregeling) door het ouderschapsverlof lager is dan in het voorafgaande jaar.
• De ouderschapsverlofkorting bedraagt de helft van het brutominimumloon per opgenomen ouderschapsverlofuur.
• Voor de ouderschapsverlofkorting heeft de werknemer na afloop van het kalenderjaar een zogenaamde ouderschapsverlofverklaring van de werkgever nodig met de volgende gegevens:
  o de naam, het adres en het loonheffingennummer van de werkgever.
  o de naam en het BSN/sofinummer van de werknemer.
  o de periode in het kalenderjaar waarin de werknemer ouderschapsverlof heeft gehad.
  o het aantal uren in het kalenderjaar dat de werknemer ouderschapsverlof heeft gehad.

Ziekte, zwangerschap, bevalling en adoptie

• Als een werknemer het ouderschapsverlof door ziekte wil wijzigen moet de werkgever, tenzij een zwaarwegend bedrijfsbelang zich daartegen verzet, mee akkoord gaan.
• Wil de werknemer zwangerschaps-, bevallings- of adoptieverlof opnemen dan kan het ouderschapsverlof worden stopgezet of verzet zonder dat het recht op ouderschapsverlof vervalt.